ഇന്ന് അന്തർദ്ദേശിയ മ്യൂസിയം ദിനം; മനുഷ്യ ചരിത്രത്തിന്റെ അടയാളങ്ങൾ

മ്യൂസിയങ്ങൾ ഒറ്റക്കെട്ടായുള്ള ജ്ഞാനശേഖരങ്ങളായി മാത്രമല്ല മനുഷ്യ സമൂഹത്തിന്റെ ചരിത്രവും സംസ്കാരവും സംരക്ഷിക്കുന്നതിന്റെ പ്രതീകമായും പ്രവർത്തിക്കുന്നു. പഴയകാലങ്ങളിൽ വിവിധ സംസ്കാരങ്ങളുടെയും, കലകളുടെയും, ശാസ്ത്രങ്ങളുടെയും അത്യന്താപേക്ഷിത വസ്തുക്കളുടെ ശേഖരം മാത്രമായിരുന്ന മ്യൂസിയങ്ങൾ ഇന്ന് അതിന്റെ പരിധി വിപുലീകരിച്ച് വിശ്വമാനവികമായ പഠനപ്രവർത്തനങ്ങളിലേക്ക് സാംസ്കാരിക ചിന്തകളും സാങ്കേതിക കാര്യങ്ങളും ഉൾക്കൊള്ളുന്ന വേദിയായി മാറി.
കാലാതീതമായ ഒരു ലോകമാണ് ചരിത്രത്തിന്റെയും സംസ്കാരത്തിന്റെയും നേർക്കാഴ്ചകളാൽ സമ്പന്നമായ ഓരോ മ്യൂസിയങ്ങളും. ഒരു ജനതയുടെയും, ദേശത്തിന്റെയും സ്വത്വത്തെ അടയാളപ്പെടുത്തുന്നതിൽ സുപ്രധാന പങ്കാണ് അത് വഹിക്കുന്നത്. കേവലം പഴയ വസ്തുക്കൾ സൂക്ഷിക്കുന്ന ഇടങ്ങൾ എന്നതിലുപരി മ്യൂസിയങ്ങൾ അറിവിന്റെയും പഠനത്തിന്റെയും അനന്തമായ വാതായനങ്ങളാണ് നമുക്കായി തുറക്കുന്നത്. 

ലോകമെമ്പാടുമുള്ള മ്യൂസിയങ്ങൾ വൈവിധ്യമാർന്ന ശേഖരങ്ങളാൽ സമ്പന്നമാണ്. പുരാവസ്തുക്കൾ, കലാസൃഷ്ടികൾ, ശാസ്ത്രീയ കണ്ടുപിടുത്തങ്ങൾ, നാടൻ കലാരൂപങ്ങൾ തുടങ്ങി മനുഷ്യന്റെയും പ്രകൃതിയുടെയും പരിണാമത്തിന്റെ ഓരോ ഏടും ഇവിടെ സൂക്ഷിക്കപ്പെടുന്നു. ഓരോ പ്രദർശനവസ്തുവും അതിന്റെ പിന്നിലെ കഥകളിലൂടെ നമ്മെ കാലത്തിന്റെ യാത്രക്കാരാക്കുന്നു. തലമുറകളിൽ നിന്ന് തലമുറകളിലേക്ക് കൈമാറ്റം ചെയ്യപ്പെട്ട അറിവിന്റെയും അനുഭവങ്ങളുടെയും ഈ ഭണ്ഡാരങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കപ്പെടേണ്ടത് ഓരോ സമൂഹത്തിന്റെയും ഉത്തരവാദിത്തമാണ്. എല്ലാ വർഷവും മെയ് 18നാണ് ലോക മ്യൂസിയം ദിനം ആചരിക്കുന്നത്.
ഈ വർഷത്തെ മ്യൂസിയം ദിനത്തിന്റെ സന്ദേശം ‘വേഗത്തിൽ മാറിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്ന സമൂഹങ്ങളിൽ മ്യൂസിയങ്ങളുടെ ഭാവി’ (The Future of Muse­ums in Rapid­ly Chang­ing Com­mu­ni­ties) എന്നതാണ്. ഈ പ്രമേയം സമകാലിക ലോകത്തിൽ മ്യൂസിയങ്ങൾ നേരിടുന്ന വെല്ലുവിളികളെയും അവസരങ്ങളെയും കുറിച്ചുള്ള ഒരു സുപ്രധാന ചിന്തയാണ് നൽകുന്നത്. സാങ്കേതികവിദ്യയുടെ അതിപ്രസരം, കാലാവസ്ഥാ മാറ്റം, സാമൂഹികമായ മാറ്റങ്ങൾ എന്നിവയെല്ലാം മ്യൂസിയങ്ങളുടെ പ്രവർത്തനരീതികളെയും കാഴ്ചപ്പാടുകളെയും സ്വാധീനിക്കുന്നു. ഈ സാഹചര്യത്തിൽ മ്യൂസിയങ്ങൾ എങ്ങനെ മാറണം, എങ്ങനെ പുതിയ തലമുറയുമായി സംവദിക്കണം, എങ്ങനെ സമൂഹത്തിൽ കൂടുതൽ പ്രസക്തമാകണം എന്നതിനെക്കുറിച്ചുള്ള ആഴത്തിലുള്ള ചർച്ചകൾ ഈ സന്ദേശം ലക്ഷ്യമിടുന്നു.
ലോകം അതിവേഗം മാറിക്കൊണ്ടിരിക്കുമ്പോൾ മ്യൂസിയങ്ങൾ തങ്ങളുടെ പരമ്പരാഗതമായ ധർമ്മങ്ങളിൽ മാത്രം ഒതുങ്ങിനിൽക്കാതെ പുതിയ സാധ്യതകൾ ആരായാൻ നിർബന്ധിതരാകുന്നു. ഡിജിറ്റൽ സാങ്കേതികവിദ്യയുടെ സാധ്യതകൾ ഉപയോഗിച്ച് കൂടുതൽ പേരിലേക്ക് എത്താനും, വെർച്വൽ മ്യൂസിയം അനുഭവങ്ങൾ നൽകാനും, വിവരങ്ങൾ എളുപ്പത്തിൽ ലഭ്യമാക്കാനും സാധിക്കണം. അതുപോലെ പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണം, സാമൂഹിക നീതി തുടങ്ങിയ സമകാലിക വിഷയങ്ങളിൽ മ്യൂസിയങ്ങൾക്ക് ബോധവൽക്കരണം നടത്താനും പൊതുജനങ്ങളെ ബോധവാന്മാരാക്കാനും സാധിക്കണം. പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങളുമായി കൂടുതൽ സഹകരിച്ച് പ്രവർത്തിക്കുകയും അവരുടെ ആവശ്യങ്ങൾക്കനുസരിച്ച് പരിപാടികൾ ആസൂത്രണം ചെയ്യുകയും ചെയ്യേണ്ടത് അത്യാവശ്യമാണ്.
എന്നാൽ ആധുനിക ലോകത്തിൽ മ്യൂസിയങ്ങൾ പല വെല്ലുവിളികളും നേരിടുന്നുണ്ട്. സാങ്കേതികവിദ്യയുടെ അതിപ്രസരം, സന്ദർശകരുടെ കുറവ്, കാലഹരണപ്പെട്ട അവതരണ രീതികൾ എന്നിവ മ്യൂസിയങ്ങളുടെ നിലനിൽപ്പിന് ഭീഷണിയുയർത്തുന്നു. ഈ സാഹചര്യത്തിൽ മ്യൂസിയങ്ങൾ കാലത്തിനനുസരിച്ച് മാറേണ്ടതും പുതിയ തലമുറയ്ക്ക് ആകർഷകമാവുന്ന രീതിയിൽ പുനഃസംഘടിപ്പിക്കേണ്ടതും അനിവാര്യമാണ്. മ്യൂസിയങ്ങൾ ഭാവിയിലേക്ക് നോക്കിക്കാണുകയും, പുതിയ സാങ്കേതികവിദ്യകളെയും ആശയങ്ങളെയും സ്വാഗതം ചെയ്യുകയും വേണം. 

ഇന്ററാക്ടീവ് ഡിസ്‌പ്ലേകൾ, വെർച്വൽ റിയാലിറ്റി അനുഭവങ്ങൾ, ഡിജിറ്റൽ ആർക്കൈവുകൾ എന്നിവയിലൂടെ മ്യൂസിയങ്ങൾക്ക് സന്ദർശകരുമായി കൂടുതൽ അടുത്തിടപഴകാൻ സാധിക്കും. പ്രാദേശിക ചരിത്രവും സംസ്കാരവും സംരക്ഷിക്കുന്നതിലും, ടൂറിസം പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിലും മ്യൂസിയങ്ങൾക്ക് വലിയ പങ്കുണ്ട്. മാറിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്ന ലോകത്തിൽ, മ്യൂസിയങ്ങൾ ഒരു സമൂഹത്തിന്റെ ഓർമ്മകളെയും അറിവിനെയും സംരക്ഷിക്കുന്നതിനോടൊപ്പം, ഭാവിയിലേക്കുള്ള വഴികാട്ടികളായും മാറേണ്ടതുണ്ട്. കേരളത്തിലെ മ്യൂസിയങ്ങളും ഈ മാറ്റത്തിന് നേതൃത്വം നൽകേണ്ടതുണ്ട്. നമ്മുടെ സമ്പന്നമായ ചരിത്രവും സാംസ്കാരിക പൈതൃകവും ലോകത്തിന് മുന്നിൽ അവതരിപ്പിക്കാൻ സാധിക്കുന്ന തരത്തിലുള്ള നൂതനമായ മ്യൂസിയങ്ങൾ നമുക്ക് ഉണ്ടാകണം.